Tezhip, İslam sanatında önemli bir süsleme sanatıdır. Arapça kökenli bir kelime olup "altınlamak" anlamına gelir. Genellikle hat sanatında, el yazması kitaplarda, levhalarda ve kıymetli belgelerde kullanılan bir süsleme tarzıdır. Tezhipte altın, gümüş gibi değerli madenlerin yanı sıra çeşitli boya ve motifler de kullanılarak ince desenler oluşturulur. Bu desenler genellikle bitkisel motifler, geometrik şekiller ve soyut tasarımlar içerir.
Tezhip Sanatının Tarihçesi
Tezhip sanatının kökeni, İslam medeniyetinden çok önceye dayanan bir süsleme geleneği olmakla birlikte, İslam kültürüyle birlikte gelişmiş ve yaygınlık kazanmıştır.
1. Erken Dönem (8.-12. yüzyıl): Tezhip sanatının ilk örnekleri, İslamiyet'in yayılmaya başladığı dönemlerde el yazması Kur'an-ı Kerim sayfalarının süslenmesi amacıyla ortaya çıkmıştır. Özellikle Abbasi dönemi bu sanatın başlangıcını teşkil eder. Dönemin eserlerinde sade ve yalın süslemeler ön plandadır.
2. Selçuklu Dönemi (11.-13. yüzyıl): Selçuklular döneminde tezhip sanatı büyük bir gelişme kaydetmiştir. Bu dönemde İslam dünyasında bilimsel ve edebi eserler çoğalmış, bu eserlerin süslenmesinde tezhip sanatı önemli bir rol oynamıştır. Selçuklu sanatında simetrik ve soyut desenler dikkat çeker.
3. Osmanlı Dönemi (15.-19. yüzyıl): Tezhip sanatı Osmanlı İmparatorluğu döneminde zirveye ulaşmıştır. Özellikle Kanuni Sultan Süleyman döneminde bu sanat en üst seviyeye çıkmıştır. Osmanlı sarayında çok sayıda hattat, müzehhip (tezhip sanatçısı) çalışmış ve el yazması Kur’an-ı Kerim, fermanlar, beratlar ve diğer önemli belgeler titizlikle tezhiplenmiştir. Bu dönemde tezhipte kullanılan motifler daha karmaşık ve zarif hale gelmiştir; lale, gül, karanfil gibi çiçek motifleri yaygın olarak kullanılmıştır.
4. Modern Dönem: Tezhip sanatı modern dönemlerde de yaşatılmaya devam etmektedir. Geleneksel tarzın yanı sıra, çağdaş sanatçılar tarafından farklı teknik ve materyallerle zenginleştirilmiş yeni yorumlar ortaya çıkmıştır. Özellikle Türkiye’de bu sanat çeşitli üniversitelerde ve kurslarda öğretilmekte ve icra edilmektedir.
Tezhip sanatı, hem estetik hem de kültürel anlamda İslam medeniyetinin önemli bir parçası olarak varlığını sürdürmektedir.
Commenti