Hat Sanatında Muhallebi ve Murakka Nasıl Yapılır

Hat sanatında muhallebi, yazıların yapıştırılması sırasında kullanılan özel bir tutkal karışımıdır. Bu karışım, kâğıtları düzgün bir şekilde yapıştırmak, dayanıklılık sağlamak ve zamanla bozulmalarını önlemek için kullanılır. İsminin "muhallebi" olmasının sebebi, kıvamının tatlı muhallebiyi andırmasıdır; elbette yenilebilir değildir.

Geleneksel Muhallebi Malzemeleri

• Buğday Nişastası: 1 ölçü (genelde 1 yemek kaşığı)

• Un: 1 ölçü (buğday unu tercih edilir)

• Su: 5 ölçü

• Tutkal (Jelatin veya Arap Zamkı): Opsiyonel, dayanıklılığı artırmak için eklenebilir

Muhallebi Hazırlama Aşamaları

1. Karışımın Hazırlanması

• Derin bir kapta nişasta, un ve su karıştırılır.

• Karışım pürüzsüz ve homojen bir hale gelene kadar çırpılır.

2. Pişirme

• Karışım kısık ateşte sürekli karıştırılarak pişirilir.

• Topaklanmaması için sürekli karıştırmak önemlidir.

• Kıvamı muhallebi gibi yoğunlaşıp kaynamaya başladığında ocaktan alınır.

3. Soğutma

• Ilınmaya bırakılır, çok sıcak uygulanırsa kâğıdı dalgalandırabilir.

• Soğuduktan sonra, daha dayanıklı olması için birkaç damla Arap zamkı eklenebilir.

4. Süzme (Opsiyonel)

• Daha pürüzsüz bir kıvam elde etmek için ince bir süzgeçten geçirilebilir.

Uygulama Şekli

• Muhallebi soğuduktan sonra, ince bir fırça ile arka yüzeye uygulanır.

• Yapıştırılacak yüzeye sürüldükten sonra dikkatlice preslenir.

• Hava kabarcıklarını önlemek için yavaşça bastırılarak uygulanır.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Çok sıvı olmamalı; aksi takdirde kağıt dalgalanır.

• Kalın olursa düzgün sürülmez ve yüzey pürüzlü kalabilir.

• Kullanılmadan önce oda sıcaklığında bir süre bekletilmelidir.

Bu karışım, özellikle murakka yaparken yazı parçalarının düzgün yapışması ve uzun yıllar dayanması için oldukça önemlidir.

Murakka,

 Hat sanatında hattatların yazılarını sergilemek veya korumak için hazırlanan özel bir levha ya da albüm sayfasıdır. Genellikle değerli yazılar, levhalar ya da kıt'alar (küçük yazı parçaları) murakka üzerine yapıştırılarak korunur ve estetik bir bütünlük içinde sunulur. Bu yöntem, hem hat eserlerinin korunmasını sağlar hem de sanatsal bir çerçeve sunar.

Murakka, Arapça kökenli bir kelimedir ve "kat kat yapılmış" veya "çok katlı" anlamına gelir. Bu isim, hazırlanırken kullanılan katmanlı yapısından gelir.

Murakkanın Yapılış Aşamaları

Murakka hazırlamak, oldukça titiz ve sabır gerektiren bir süreçtir. İşte ana aşamaları:

1. Malzemelerin Temini

• Mukavva: Temel taşıyıcı yüzey olarak kullanılır.

• Aherli Kâğıt: Yazıların yapıldığı, nişasta ve yumurta akı ile parlatılmış özel kağıt.

• Altın Varak: Süsleme için kullanılır.

• Katlama Kumaşı: Murakkanın kenarlarını koruyan ve açılıp kapanmasını sağlayan kumaş.

• Tutkal ve Nişasta Karışımı: Katmanları yapıştırmak için kullanılır.

2. Yazının Hazırlanması

• Yazı, genellikle aherli kağıda, önceden hazırlanmış bir tasarım doğrultusunda yazılır.

• Hat üslubu olarak Sülüs, Nesih veya Ta'lik gibi klasik yazı türleri tercih edilir.

3. Tezhip ve Süsleme

• Yazı tamamlandıktan sonra kenarlarına tezhip (altın yaldızla yapılan süsleme) uygulanır.

• Minyatür desenler, çiçek motifleri veya geometrik süslemeler yapılabilir.

4. Murakkanın Hazırlanması

• Yazı parçası düzgün şekilde kesilerek kenarlarından biraz boşluk bırakılır.

• Bu yazı parçası, altın varaklı ya da desenli bir fon kağıdına yapıştırılır.

• Arka yüzeyi mukavva ile desteklenir.

5. Katmanların Yapıştırılması

• Yazının çevresi farklı renklerde şemseler (dekoratif çerçeve süsleri) ve bordürlerle süslenir.

• Tüm katmanlar dikkatlice tutkallanır ve düzgün bir şekilde yapıştırılır.

6. Presleme ve Kurutma

• Murakka, hava kabarcığı kalmaması için preslenir.

• Daha sonra düzgün bir şekilde kurutulur.

7. Ciltleme (Opsiyonel)

• Birden fazla murakka yaprağı hazırlandıysa, albüm şeklinde ciltlenebilir.

• Ciltleme sırasında geleneksel deri kaplama ve süsleme teknikleri kullanılabilir.

Murakkanın Sanatsal Önemi

Murakka, sadece bir sunum aracı değil; aynı zamanda hattatın sanatına duyduğu saygıyı ve yazıya verdiği değeri gösterir. Osmanlı döneminde özellikle padişah tuğraları ve önemli hattatların eserleri murakka olarak saklanmıştır.